Süpersonik uçaklarla ilk ticari uçuşlar Concorde ile mümkün olmuştu. Ancak Concorde'un yaşadığı talihsiz kaza nedeniyle bir daha ticari uçuşlarda süpersonik uçaklar kullanılmadı. Ancak ses hızını katlayan ticari uçaklar geliştirilmeye devam ediyor. Yakında hipersonik uçaklar havacılığa yeni bir boyut katacak.
Nesnelerin ses hızından daha hızlı seyahat etme oranı, süpersonik ve hipersonik hızlar cinsinden ifade edilir. Bu hızlar Mach cinsinden ölçülür. Mach sayısı, uçağın hızı ile sesin hızına oranı olarak tanımlanır.
Süpersonik hız, Mach 1 hızı olarak da adlandırılan ses hızını aşan uçaklar için kullanılan bir kavramdır. İlk başarılı ticari uçuşların yapıldığı süpersonik uçak Air France ve British Airways'in imzasını taşıyan Concorde uçağıydı. Uçak 2003 yılında kaza yapınca maliyetler de göz önüne alınarak uçuşlardan çekildi.
Hipersonik hızlar çok yüksek süpersonik hıza karşılık gelir. Temelde Mach 5 hızları veya ses hızının beş katı hızlardır.
Havacılığın seyri Hipersonik hızlara ulaşan uçaklarla yakında değişmek üzere.
Bu uçaklar İstanbul - New York arasını 1 buçuk saatte tamamlabiliyor. Normal uçaklarla İstanbul - New York arası 11 saat sürüyor. Bu kapsamda birçok şirket hipersonik uçak geliştirmek için yarışa girmiş durumda.
Boom Supersonic isimli ABD havayolu firması, geçtiğimiz günlerde Farnborough Uluslararası Hava Gösterisi'nde, ses hızının üzerinde hareket edebilen yolcu uçağı 'Overture'u tanıttı. Uçak 2026 ilk ticari uçuşlara hazırlanmaya başlıyor.
United Airlines, 3 milyar dolarlık bir anlaşmayla yüksek hızlı Overture uçaklarından şimdiden 15 tane satın aldı. Jetin 2029 yılında havayolu ile ticari hizmete girmesi planlanıyor.
Yine Boom Supersonic firması XB-1 adını verdiği süpersonik yolcu uçağının testlerine devam ediyor XB-1, süpersonik yolcu uçağı Overture'un üçte biri boyutunda ve 55 yolcu kapasiteli.
NASA ve F-16 ile tanıdığımız Lockheed Martin markası X-59 adını verdikleri süpersonik uçağı geliştiriyor. Süpersonik uçak 2023'te ilk kez uçacak. Uçağın en büyük özelliği ise sessiz olması.
Lockheed Martin, Sessiz Süpersonik Uçağı QSTA'yı geliştiriyor. Uçak Mach 1.8 hıza veya saatte yaklaşık 1.380 mil hıza ulaşabiliyor.
Çin merkezli Lingkong Tianxing firması saatte 4.350 mil uçabilen ve New York ile İstanbul arasını bir buçuk saatin de altına düşren 12 yolculu bir jet geliştiriyor. 2023 yılında uçuş testlerine başlaması bekleniyor.
Şirket ayrıca Lingkong Tianxing, gelecekteki ticari uzay uçağının temeli olan yeniden kullanılabilir roketler de geliştiriyor.
Japonya'nın ulusal uzay ajansı Japonya Havacılık ve Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), 50 yolcu taşıyacak ve Concorde'unkinden yüzde 50 daha az sese sahip olacak süpersonik jet geliştirmeye devam ediyor. Ajans, uçağı Mitsubishi Heavy Industries, Kawasaki Heavy Industries ve Subaru ile ortaklaşa geliştiriyor. JAXA ayrıca, ajansın kendi jetinin sonik patlamasını azaltmasına yardımcı olacak X-59 QueSST projesinde NASA ile ortaklık kurdu.
ABD merkezli Exosonic oldukça sessiz süpersonik bir yolcu uçağı geliştiriyor. 70 koltuklu jetin Mach 1.8'de hızla uçması planlanıyor. Şirket ses hızıdan hızlı uçuşları ucuzlatmayı hedefliyor.
Güney Afrikalı milyarder Priven Reddy'nin şirketi EON Aerospace da çevre dostu ultra hızlı bir jet olan EON nxt-01 ile süpersonik pazara girmeye hedefliyor. Uçak, Mach 1.9 ile uçacak. Çevre dostu olan uçak 88 koltuğa sahip olacak. EON, jeti 2029 yılına kadar hizmete sokmayı umuyor.
İnsanoğlu yakın bir zamanda ses hızından daha hızlı olacak uçaklarla yeniden tanışacak. Ancak süpersonik veya hipersonik uçakların çevre için olumsuz yanları da bulunuyor. Çevre kirliliğinin yanı sıra en büyük sorun süpersonik patlamalar.
Türkiye olarak süpersonik patlamara yabancı değiliz. 15 Temmuz hain darbe girişiminde F-16 uçaklarının alçak uçuş yaparak yerleşim yerleri üzerinde ses hızını aşması nedeniyle süpersonik patlamalar meydana gelmişti. Bu nedenle birçok vatandaş bomba atıldığı düşünmüştü.
Ancak Concorde havacılığa çok şey kattı. Yeni uçaklar çevreye daha az veren ve süpersonik patlamaların çok az olduğu uçaklar. Concorde ile İstanbul - New York arası 4 buçuk saat sürüyordu. Yeni uçaklar göreve başladığında bu süre 1 buçuk saate kadar düşecek.
Concorde tarihi ise oldukça ilgi çekici.
Tarihin en hızlı yolcu uçağı unvanını taşıyan Concorde, ilk ticari süpersonik yolcu uçağı olmasıyla bir döneme damga vurmuştu. Farklı tarzı ve hızıyla hiçbir zaman unutulmayan Concorde artık kullanılmıyor. İşte Concorde uçağının ilginç hikayesi...
Süpersonik yani sesten daha hızlı uçak geliştirme fikri ikinci dünya savaşına dayanmaktadır. Dünyada sesten hızlı uçakla uçan ilk insan, II. Dünya Savaşı pilotlarından Charles Yeager'di.
Concorde uçağının fikri de 1956 yılında İngiltere ve Fransa ortaklığı sonucunda ortaya çıktı.
İlk uçuşunu 2 Mart 1969, ilk “sesten hızlı” uçuşunu ise 1 Ekim 1969’da yapan Concorde için dünyanın önde gelen bir çok havayolu toplamda yüzün üzerinde sipariş vermişti.
Dokuz mürettebat ve 100 yolcusu ile saatte 2.170 km hıza ve 18.300 metre yüksekliğe ulaşabilen Concorde, Paris – New York arasını 3,5 saatte kat ediyordu. Uçak ses hızını geçtiğinde görseldeki gibi süpersonik patlamaya neden oluyordu.
Concorde havacılık tarihinde yeni bir çağı başlatmıştı. Bu nedenle birçok ülke ssten hızlı ticari uçakları anlamaya çalışıyordu. Öyle ki New York şehri, 22 Kasım 1977 tarihine kadar Concorde’un uçuşuna izin vermedi.
Uçak her ne kadar hızlı da olsa eleştiri yağmuruna tutuluyordu. Çünkü süpersonik bir uçak çok fazla gürültü çıkarıyor ve daha fazla çevre kirliliğine yol açıyordu.
Yine de Concorde'nin başarısı göz kamaştırıyordu. SSCB 2.500 km hıza ulaşabilen Tupolev Tu-144 üreterek 31 Aralık 1968’te ilk uçuşunu yaptı. 26 Aralık 1975’te ise ticari uçuşuna başladı. Ancak gelen başarısızlıklar sebebiyle 1 Haziran 1978’te gökyüzüne veda etti.
Toplamda sadece yirmi adet Concorde üretilmiş ve bunlardan on dört tanesi British Airways ve Air France tarafından kullanmıştır.
Concorde uçaklarının dış yüzeyi, çok hafif ve ısıya dayanıklı titanyumdan üretildi. Uçuş sırasında sürtünme ve hız nedeniyle uçağın dış cephesindeki sıcaklık 92, burun kısmındaki sıcaklık ise 130 dereceye kadar çıkıyordu. Isınma nedeniyle uçağın boyunun uçuş sırasında 7.5 santim uzadığı saptandı.
Uçak her ne kadar göz kamaştırsa da pilotlar için aynı şeyi söylemek zor. Concorde'un pilotları için ayrılan yer çok dardı ve o dönem için gelişmiş olmasına rağmen, kontrol konsolu çok karmaşıktı. KAYNAK:HABER7
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.